طبیعت سیاه و شعر معاصر فارسی

طبیعت سیاه و شعر معاصر فارسی فاطمه کوپا محسن اسماعیلی چکیده: یکی از ویژگی های طبیعت گرایی شعر معاصر فارسی، توجّه به جنبه هایی از طبیعت و جهان عینی است که به دلیل اشتمال بر فضاهایی نیمه روشن یا تاریک، مبهم، رازآمیز و ترسناک در خواننده تداعی گر ملالت، انزجار، تباهی، زوال و نیستی است. تصویرهایی از این دست در این پژوهش «طبیعت سیاه» نامیده می شود. روی آوردن به «طبیعت سیاه» معلول تحوّلات فلسفی، سیاسی ـ اجتماعی و طرح اندیشه های نو در مباحث انسان شناسی و زیبایی شناسی دو قرن اخیر اروپاست. در نوشتة حاضر ابتدا تأثیر هر یک از عوامل مذکور بر نگرش نوین طبیعت گرایانة شاعران مورد نقد و بررسی قرار می گیرد، آن گاه به چگونگی ظهور این پدیده در شعر فارسی پرداخته خواهد شد. اولین نمونه های توجه به طبیعت سیاه را می توان در عصر مشروطه و در اشعار میرزادة عشقی مشاهده نمود. در شعر نیما طبیعت سیاه تعمیق و گسترش می یابد و در دهه های بیست و سی سیاه ترین جلوه های طبیعت را در اشعار شاعرانی چون فریدون توللی و نصرت رحمانی می توان یافت. واژه های کلیدی: طبیعت گرایی؛ ارگانیسم پویا؛ زیبایی و والایی؛ شیءوارگی.